Benno Boeters
Vorige maand vloog een helikopter in een strak patroon over Zeeuws Vlaanderen.
Met een sigaarvormig apparaat hangend onder de helikopter deden onderzoekers van Deltares, BGR en TNO metingen in de ondergrond. Waar is het grondwater zout, waar zoet en waar zitten de brakke overgangsgebieden? Begin 2015 gaat de helikopter vliegen boven de Kop van Schouwen en boven Walcheren, later in het jaar boven de rest van Zeeland.
Doel van het project Freshem (‘Fresh-salt groundwater distribution by helicopter electromagnetic survey’) is om een ‘vlakdekkende grondkaart’ in 3d samen te stellen van de chlorideconcentraties. De metingen vanuit de lucht zijn een aanvulling op de meer conventionele, maar zeer arbeidsintensieve sonderingen. De ‘sigaar’ meet weliswaar iets minder nauwkeurig dan handmatige sonderingen, maar met deze aanpak is wel snel een groot gebied in hoge resolutie te bemeten.
De heli vliegt in parallelle lijnen met 100 tot 300 m tussenruimte over het gebied en meet elke 4 m. Het systeem zendt op vijf frequenties elektromagnetische signalen uit die in de ondergrond doordringen. De doordringbaarheid is per grondsoort verschillend. In een kleilaag komt het signaal tot 80 m diep, in een zandige laag tot 150 m. Omdat zout water een grotere geleidbaarheid heeft dan zoet, net zoals klei beter geleidt dan zand, is uit de terugkaatsing van de elektromagnetische signalen een beeld af te leiden van de bodem. Het systeem, geleverd door BGR (Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffen), is geen radar omdat het veel lagere frequenties gebruikt; het werkt op basis van elektromagnetische inductie.
Zeeland is de meest zoute provincie van Nederland. Zoet grondwater is schaars en verzilting vormt een constante dreiging. Maar ook in het noorden van Friesland en Groningen, in Flevoland en in de Haarlemmermeer maken boeren en drinkwaterbedrijven zich zorgen over zoute kwel.
Dit project wordt voor de helft betaald uit het Deltafonds. Andere financiers/opdrachtgevers zijn drinkwaterbedrijf Evides, waterschap Scheldestromen, ZLTO, de Vlaams Nederlandse Scheldecommissie, Rijkswaterstaat en de provincie Zeeland.
