Michael Persson
Het was een rare gewaarwording. Toen ik laatst voor het eerst in de crisis weer vloog, leek dat helemaal niet op vliegen.
Het begon op de grond. De taxi (er is geen noemenswaardig openbaar vervoer naar La Guardia) kon gewoon doorrijden. Er stond geen file voor het vliegveld. Bij de bewaking stond geen rij. Ik had tijd voor koffie. In het vliegtuig: ruimte in de bagagecompartimenten. Ruimte op de armleuning. Ruimte naast me. In Chicago: overal doorlopen. Drie uur nadat ik van huis was weggegaan zat ik in een huurauto. Zo efficiënt had ik nog nooit gevlogen.
Zo inefficiënt hebben luchtvaartmaatschappijen nog nooit gevlogen. Als de capaciteit van een massatransportmiddel maar voor een paar procent wordt benut, dan gaat er iets helemaal mis met het rendement. Hoe lang is dit vol te houden?
De luchtvaart is niet de enige sector die gebaseerd is op massa. De horeca. Pretparken. Bioscopen. Het theater. De voetballerij. Straks mogen ze weer van start, met lege stoelen tussen de mensen, perspex schermen, strepen op de vloer, steeds weer die anderhalve meter, maatregelen die de situatie net hanteerbaar maken – maar een normale bedrijfsvoering onhoudbaar. Wat ga je doen, met drie keer zo weinig mensen op je stoeltjes, in het café, in de achtbaan, in het theater of op de tribune? De kaartjes drie keer zo duur maken? Hopen op nog meer subsidie? Of gaat de handdoek in de ring?
De luchtvaart is het laboratorium. Gaan bestaande vliegvelden en vliegtuigen het straks met de helft van de passagiers doen, of worden vliegvelden en vliegtuigvloten twee keer zo groot om hetzelfde aantal passagiers te verwerken? Het lijkt onontkoombaar dat vliegen duurder en exclusiever wordt. Komen de rekensommen nog uit? Warren Buffett, de Amerikaanse belegger die het vaak genoeg bij het rechte eind heeft gehad om er steenrijk van te zijn geworden, heeft deze week zijn aandelen in luchtvaartmaatschappijen verkocht: hij ziet er geen toekomst meer in.
De overwegingen die voor vliegtuigen gelden, gelden ook voor pretparken, cafés, restaurants, stadions. Voor de massa is nergens plek meer – hooguit voor halve massa’s. Goed, als er een vaccin is (volgend jaar?) kan alles in principe weer terug naar het oude. Maar wat gebeurt er bij het volgende virus? Durven ondernemers straks nog een bedrijfsmodel te baseren op dicht opeengepakte mensenmassa’s? Durven de massa’s zelf nog?
Wat de nieuwe evenwichtssituatie ook wordt, eerst komen de rijen. Overal staan we straks in de rij, afstand te houden, te wachten tot we ergens naar binnen kunnen, om iets te doen wat de afgelopen decennia vanzelfsprekend was. Winkelen. Naar de film. Naar het stadion. Vliegen. Er zijn veel bezigheden die een luxe zullen worden, of een ongemak, maar meestal allebei.
Die vlucht naar Chicago was een singulariteit. Zo efficiënt was vliegen nooit. Zo efficiënt zal vliegen nooit meer worden.
