Teake Zuidema
'We zullen geen certificering aanvragen voor de grootschalige implementatie van de ASP’s in de Amerikaanse havens’, zei Warren Stern vorige maand in een commissie van het Amerikaanse Congres.
De directeur van de Domestic Nuclear Detection Office baarde hiermee opzien, omdat het ministerie van Homeland Security reeds tweehonderd miljoen euro investeerde in Advanced Spectroscopic Portal scanners.
Deze ASP-scanners, die zijn gebaseerd op scintillatiemeters met natriumjodidekristallen, zouden, in tegenstelling tot de bestaande polyvinyltolueen-gammadetectoren (PVT), niet alleen radioactieve straling kunnen waarnemen, maar tegelijkertijd de bron ervan identificeren. Dat is een groot voordeel, omdat de huidige scanners honderden keren per dag vals alarm geven. Vaak gaat het dan om containers gevuld met kattenbakvulling, graniet, porcelein en andere kleihoudende produkten. Ook bananen – die de radioactieve isotoop kalium-40 kunnen bevatten – zorgen voor vals alarm.
Het ministerie van Homeland Security wilde aanvankelijk 1.400 ASP’s – à 600.000 euro per stuk – installeren in Amerikaanse havens. Daarmee zou het mogelijk worden alle containers die de VS binnen komen te scannen voor mogelijk ‘vuile bommen’. Homeland Security hoopt de veertien reeds gebouwde ASP’s nu te gebruiken om een betere scanner te ontwikkelen.
In januari van 2011 publiceerde de National Research Council (NRC) een rapport waarin geen spaan heel werd gelaten van de methoden die Homeland Security gebruikte om de ASP-technologie te testen. Volgens dit rapport waren de ASP’s beter in het vinden van afgeschermd verrijkt uranium, maar minder dan de PVT’s in het ontdekken van plutonium dat gemaskeerd is door straling van een ander radioactief materiaal.
Het schrappen van de ASP’s betekent dat de VS inzien dat er op afzienbare termijn geen waterdichte manier zal zijn om containers te scannen. ‘Het voor honderd procent vertrouwen op scanners is niet de beste methode’, zei ook Janet Napolitano, minister van Homeland Security, toen ze in juni de haven van Rotterdam bezocht. Amerika eist ook niet langer dat vanaf 2012 alle containers die naar de VS verscheept worden eerst gescand worden.
Het is mogelijk dat de ASP’s ook geschrapt zijn omdat er inmiddels commerciële alternatieven op de markt komen. Het Californische bedrijf Decision Science heeft een poortscanner ontwikkeld die naast gammastraling ook de trajecten van muonen door een container zichtbaar maakt. Muonen zijn deeltjes waarvan de trajecten alleen worden gewijzigd door botsingen met zware atomen als die van plutonium en uranium.
