Indra Waardenburg
Door de Covid-19 pandemie zaten vorig jaar duizenden zeevarenden vast op hun schip. Inmiddels lukt het beter om bemanningsleden af te lossen, maar de internationale reisbeperkingen maken het nog steeds lastig voor zeevarenden om naar huis of schip te reizen. Hierdoor kunnen zij haast niet deelnemen aan het reguliere vaccinatieprogramma tegen Covid-19. Om deze reden start de KVNR vanaf 9 juni een vaccinatieprogramma voor zeevarenden werkzaam op zeeschepen die onder Nederlandse vlag of in Nederlands beheer varen.
Doel van het vaccinatieprogramma is voorkomen dat zeevarenden opnieuw tussen wal en schip vallen, zegt Annet Koster, directeur bij de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR). Volgens Koster passen zeevarenden niet goed in de vaccinatiestrategie in het thuisland, aangezien je hiervoor ook daadwerkelijk ‘thuis’ moet zijn. Tegelijkertijd lopen zeevarenden wel een extra risico op de zeeschepen. Koster: “Zeevarenden lopen risico op besmetting met Covid-19 door externen die aan boord komen, zoals controleurs en loodsen. Verder zijn zij ver van medische zorg, mocht een besmetting plaatsvinden. En aangezien steeds meer landen voor de vrijheid van verkeer van personen aansturen op vaccinatie, is het van belang dat zeevarenden ook gevaccineerd worden.”
De KVNR vond een luisterend oor bij de overheid, waarbij gesproken is over de belangen, de risico’s en de gevolgen voor de economie. “De afgelopen drie maanden hebben wij gesprekken gevoerd met het RIVM, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de vakbond Nautilus International, de waterbouw en de zeevisserij, met als uiteindelijk resultaat dat er zo’n 50.000 doses van het Janssen vaccin beschikbaar zijn gesteld”, vertelt Koster.
Het vaccineren zal in Nederland plaatsvinden op Schiphol of bij de verschillende havens. Prikken aan boord is ook een mogelijkheid, zolang de zeeschepen zich maar in de Nederlandse havengebieden bevinden. Koster: “Rond 15 juni verwachten wij de eerste 20.000 doses te ontvangen. Deze zullen binnen twee maanden worden opgeprikt. Na de eerste vier weken kijken we of we de volgende 25.000 doses al in ontvangst kunnen nemen. De vaccins zijn drie maanden houdbaar en we willen geen spillage, dus het kan ook goed zijn dat we eerst minder vaccins in ontvangst nemen. We zijn momenteel bezig om dit goed in kaart te brengen en blijven dat continu monitoren.”
“Als het schip onder het programma valt mag elke zeevarende, ongeacht nationaliteit, worden gevaccineerd”, aldus Annet Koster (foto: KVNR). Tekst gaat verder onder de foto.
Koster verwacht voor het vaccinatieprogramma een doorlooptijd van acht tot negen maanden, maar de eerste vaccinatiehausse zal toch wel gedurende de zomer plaatsvinden.
Nederland is niet het eerste land dat start met het vaccineren van zeevarenden. Ook België ziet het belang in van het vaccineren van zeevarenden en op 2 juni zijn dan ook de eerste prikken gezet in de haven van Antwerpen. Zeevarenden ouder dan 40 ontvangen hierbij het Janssen vaccin, waarvan maar één prik nodig is. Alle andere zeevarenden krijgen het Pfizer vaccin, waarbij na vijf of zes weken een herhalingsprik nodig is.
“Hierbij gaat het alleen om zeevarenden met de Belgische nationaliteit. Ons vaccinatieprogramma is ingericht op basis van kwalificerende zeeschepen. Als je schip onder het programma valt, dan mag elke zeevarende, ongeacht nationaliteit, worden gevaccineerd die aan boord werkt of van of naar het schip reist. Op deze manier willen wij verlichting bieden voor de problematiek rondom de aflossing van bemanningsleden en het naar huis reizen. Hiermee hebben wij een Europese primeur en aangezien wij de eerste private partij in Nederland zijn waaraan vaccins beschikbaar worden gesteld, ook een nationale primeur”, zegt Koster.
Koster beseft goed dat prioriteit geven aan het vaccineren van bepaalde doelgroepen erg gevoelig ligt. Voor elke groep – denk aan zorgpersoneel en leraren – is immers wel een steekhoudend argument beschikbaar, waarom juist deze groep op korte termijn gevaccineerd moet worden. Voor zeevarenden geldt dat hierdoor de continuïteit van de dienstverlening door Nederlandse schepen worden geborgd, wat belangrijk is aangezien maar liefst negentig procent van alle goederen over zee wordt vervoerd. Desondanks heeft de KVNR zich nooit verongelijkt gevoeld toen bepaalde groepen, zoals Olympische sporters, voorrang kregen bij het vaccineren.
Koster: “Er is geen sprake van een Calimero-complex. We hebben ons op geen enkel moment jaloers gevoeld. Als vereniging hebben wij ons juist laten inspireren door te kijken naar de mogelijkheden voor verschillende doelgroepen. Zo hebben wij onder meer gekeken naar het vaccineren van diplomaten, die net als zeevarenden periodiek naar Nederland komen. Ons vaccinatieprogramma draait overigens niet om een voorrangspositie, maar om een noodzakelijk maatwerkprogramma voor een moeilijk bereikbare doelgroep.”
De 50.000 Janssen vaccins die KVNR beschikbaar gesteld krijgt, staan los van het reguliere vaccinatieprogramma in Nederland. Op deze manier legt het vaccineren van zeevarenden ook geen druk op het nationale programma. Koster: “Je hebt hierdoor eigenlijk het beste van twee werelden. Je legt geen druk op het programma en zeevarenden vallen nu niet tussen wal en schip.”
Door gebruik te maken van het Janssen vaccin voor alle zeevarenden, volstaat één prik en zijn zij sneller volledig beschermd. Volgens Koster is het ook te lastig om binnen de gestelde tijd terug te komen voor een tweede herhalingsprik. “Het laten vaccineren is echter nog steeds op vrijwillige basis, de KVNR faciliteert slechts de mogelijkheid hiertoe”, benadrukt Koster. “We hebben een uitvraag gedaan en het animo is hoog. Er is echter een kleine groep die geen vaccinatie wilt vanwege persoonlijke overwegingen. Daarnaast is een kleine groep zeevarenden gewoonweg niet in de buurt om de prik te ontvangen.”
Een deel van de zeevarenden is al gevaccineerd, hetzij in hun thuisland, hetzij in Amerika (zie ook de foto van kapitein Dirk Audenaert van de IJzerborg, red.). “Zo zijn er bepaalde staten in Amerika die ten zeerste bereid zijn om alle toeristen – en ook passerende zeevarenden – te vaccineren om onnodige verspilling van vaccins te voorkomen”, aldus Koster.
