Jan Spoelstra
Nederland moet dit jaar 25% minder CO2 uitstoten dan in 1990. Dat is niet zomaar een goed voornemen voor 2020, maar het is een uitspraak van het hoogste Nederlandse rechtsorgaan. De Hoge Raad liet kort voor kerst weten het hoger beroep uit 2018 en de uitspraak uit 2015 in de Urgenda-klimaatzaak te handhaven.
De rechter verwijst in zijn vonnis naar het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en oordeelt dat Nederland zich als ondertekenaar van het Parijs-akkoord verplicht om zijn steentje bij te dragen aan de gestelde doelen. Niets doen zou het leven en welzijn van de Nederlandse burger te veel negatief beïnvloeden.
Het blijkt dus mogelijk om politieke keuzes in de rechtszaal te betwisten en andere keuzes af te dwingen. Het kost de Nederlandse staat nu erg veel geld om eigenaren van kolencentrales uit te kopen of biomassa te subsidiëren. Ook waren ten tijde van de eerste uitspraak in de klimaatzaak offshore windturbines nog te duur; het is pas sinds enkele jaren mogelijk om deze enigszins concurrerend te installeren en onderhouden. Het gaat dan ook om geld dat we ook aan onderwijs, defensie of de zorg kunnen uitgeven. In die afweging die tot stand komt na democratische verkiezingen hoort de rechter geen rol te spelen.
De half procent van de wereldwijde CO2 uitstoot die Nederland veroorzaakt met 25% of met de geplande 21-23% reduceren is natuurlijk een druppel op een gloeiende plaat. Daarom zou deze rechtszaak wat mij betreft op Europees niveau gevoerd moeten worden. Ook het vermeende gevaar voor leven en welzijn van Nederlandse burgers valt te bezien. Met klimaatadaptatie is Nederland al eeuwen lang in staat met het water om ons heen te leven. Er is momenteel geen sprake van een trend in zeespiegelstijging die we niet bij zouden kunnen houden met dijkverzwaring en zandsuppleties.
Het hek is nu van de dam. Het wachten is op een rechtszaak die onze overheid aansprakelijk stelt voor duizenden vuurwerk slachtoffers over de afgelopen decennia, omdat ze maar geen vuurwerkverbod instelde terwijl overduidelijk is dat ziekenhuizen in de oudejaarsnacht ver bovengemiddeld veel oogletsel en andere narigheid voorbij zien komen. Een ander voorbeeld is het feit dat Nederland structureel de NAVO richtlijnen voor defensiebudget niet haalt: je kunt goed verdedigen dat de overheid de bevolking hiermee willens en wetens aan een groot gevaar bloot stelt. Tijd voor een rechtszaak.
Of zullen we het omkeren? De milieulobby aanklagen omdat ze door het in de ban doen van kernenergie in de jaren ‘80 op basis van onderbuikgevoelens Nederland hebben opgezadeld met kolencentrales. Kolencentrales die door de uitstoot van fijnstof aantoonbaar voor meer leed hebben gezorgd en waar we nu met zijn allen aan staan blootgesteld. Die rechtszaak zou meer kans van slagen moeten hebben dan de klimaatzaak.
