Hilde de Laat
De universiteitssteden stroomden afgelopen weken vol met een nieuwe lichting eerstejaars voor hun introductietijd. Eén groepje leerlingen in Eindhoven viel op door hun wel erg lage leeftijd. Zij namen van 19 tot en met 26 augustus deel aan de Young Brainport Summer School.
Veertig leerlingen tussen de 15 en 18 jaar afkomstig uit twintig landen leerden zo, op initiatief van high tech groeiversneller Brainport, de bedrijven uit de Brainportregio Eindhoven kennen. TW liep een dagje met ze mee.
‘Wat is de snelheid waarmee een foton door een X-ray buis suist, nadat hij uit de binnenste ring van een koolstofatoom is gestoten’, vraagt r&d manager Yourii Martynov de leerlingen. Het niveau van de workshop deze middag liegt er niet om. We zijn op bezoek bij PANalytical, een Eindhovens bedrijf dat wereldwijd opereert in de productie van X-ray buizen voor industriële toepassingen. Martynov is onder de indruk van de leerlingen. ‘Dit zijn geen gemiddelde highschool leerlingen, ik vind het bijzonder dat zij geïnteresseerd zijn in hardcore natuurkunde. Ze stellen vragen die veel verder gaan dan de presentatie die ik heb voorbereid.’
Tussen het rekenen door krijgen de studenten een rondleiding door de productiefabriek, de cleanroom, gehuld in labjas, haarnetje en stofsloffen. Nour Bouzid (18 jaar) uit Tunesië vertelt enthousiast: ‘Ik ben nooit eerder in een cleanroom geweest, heel cool dat we een hele outfit moeten dragen!’ De sloffen aantrekken in de slofmachine is deze dag misschien wel het moeilijkste onderdeel, veel moeilijker dan de toch wel pittige rekenopdrachten.
Na een korte rondvraag blijkt de bedrijfspresentatie van ASML drie dagen eerder verreweg publieksfavoriet. De chipmachine-producent daagde de leerlingen uit met een case-study voor derdejaars natuurkundestudenten. Bouzid kon die uitdaging wel waarderen: ‘Het was een moeilijke opdracht, we kregen ontzettend veel informatie waar we de bruikbare gegevens uit moesten filteren. Dat was in het begin lastig, maar tijdens de presentaties achteraf had iedere groep de juiste oplossing gevonden.’
Inge Wouters van ASML – die de bedrijfspresentatie gaf voor de leerlingen – licht toe. ‘Een chip produceren gebeurt laagje voor laagje, waarbij de belichtingsstap de belangrijkste is. Een plakje silicium krijgt een laagje fotolak. Met het belichten door een masker heen, wordt het laagje lak hard op belichte plaatsen en blijft het zacht op plaatsen die niet belicht zijn. Na de spoelstap blijft zo een specifiek patroon achter op de chip. Het volgende laagje moet op precies dezelfde plaats liggen en mag niet verder afwijken dan 4 nm. Onze machines kunnen zo patronen aanbrengen van 10 nm breedte.’
De leerlingen moesten als opdracht een klacht van een klant verwerken. Na een complexe upgrade bleek hun machine niet meer te functioneren. Aan de leerlingen de taak te achterhalen waar het probleem zich bevond. De Nederlandse Robin van Merle (16 jaar) snapte al snel wat er tijdens de belichting niet meer goed werkte. De chuck-to-chuck overlay week namelijk af na de upgrade. ‘We kregen een lijst met tests die we konden uitvoeren om te bepalen waarom deze afweek. Maar elke test kost geld, dus je wilt zo goedkoop mogelijk het probleem oplossen. Wij hadden eerst de software gereset en voerden daarna opnieuw een overlay-test uit. Dat bleek direct juist.’
Wouters: ‘Het verschil tussen deze leerlingen en derdejaarsstudenten natuurkunde is verrassend klein. Het denkproces om een probleem aan te pakken is bij beide groepen gelijk. Het tekort aan technische kennis was bij de summer school-deelnemers vooral zichtbaar in het uitwerken van de oplossing.’
Yvonne van Hest, programmamanager van Brainport Development, kan dat beamen: ‘Deze kids zijn topstudenten, onze selectie is dan ook vrij streng. We willen hiermee technisch en IT-talent aan de regio Eindhoven verbinden. Hopelijk komen deze leerlingen hier straks studeren of werken.’
Daarmee heeft de summer school van Brainport een ander doel dan zomerscholen van universiteiten. Die laatste zijn vooral gericht op het verrijken of bijspijkeren van kennis. Van Hest: ‘Wij willen de talentenvijver voor bedrijven en kennisinstellingen in Eindhoven gevuld houden en dat lukt alleen door leerlingen op jonge leeftijd al aan de regio te binden. Zij worden zo de ambassadeurs van Brainport Eindhoven.’
