Henk Tolsma
Kernenergie is een risicovolle techniek. Je zou willen dat we zonder kunnen, maar de verslaving aan elektrische energie, die de komende decennia gezien alle klimaatambities ruim gaat verdubbelen, maakt dat heel lastig. Een betrouwbare, betaalbare en schone elektriciteitsvoorziening is van het allergrootste belang. Met alleen duurzame bronnen is aan die drie voorwaarden – betrouwbaar, betaalbaar, schoon – niet te voldoen. De stroomvoorziening is geen speeltuin voor politici en milieugroepen.
Alle bezwaren tegen nucleaire energieopwekking worden breed uitgemeten in een onderzoek van het Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW): kans op nucleaire catastrofes, op vrijkomen van straling tijdens normaal bedrijf, de connectie met atoomwapens, atoomstroom is te duur, de opslag van kernafval duurt veel te lang, aldus DIW. Maar in alle gevallen gelden daarbij relativeringen.
‘Atoomenergie heeft geen klimaatvoordelen’, zegt de onderzoeksleider in een DIW-persbericht. Bij de bouw van een centrale en winning van uranium komt koolstofdioxide vrij. De Duitse onderzoekers schatten dit op 70 g COâ‚‚ per opgewekte kilowattuur. Dat is overigens 20 % van wat een gascentrale uitstoot, en 10 % dan die van een kolencentrale.
Het onderzoeksinstituut heeft van alle 674 sinds 1951 gebouwde kerncentrales berekend – aan de hand van een bedrijfseconomisch model – dat geen ervan ooit winst heeft gedraaid. Voor wat het waard is. Subsidiëring is in de energiesector echter meer regel dan uitzondering. Windparken op zee worden zogenaamd subsidievrij gebouwd, maar de hoge aansluitkosten komen voor rekening van overheidsbedrijf TenneT, oftewel de stroomgebruikers.
Er is altijd kans op vrijkomen van straling, maar zeventig jaar bedrijf met 674 kerncentrales heeft ook aangetoond dat het risico – er zijn inderdaad stralingsincidenten geweest – kan worden geminimaliseerd. Er hebben zich met die 674 centrales drie catastrofes voorgedaan: Tsjernobyl (1986) was het gevolg van een onverantwoord experiment, Harrisburg (1979) betrof een ontwerpfout, en de Fukushima-centrale stond op de verkeerde plek. Bij dat laatste ongeval (2011) is overigens geen enkel stralingsslachtoffer gevallen.
Vanwege de genoemde bezwaren staat in diverse landen de nucleaire optie onder druk. Bestaande centrales worden vervroegd gesloten (Duitsland, VS) en nieuwbouw blijft achterwege. Het International Energy Agency (IEA) waarschuwt dat in 2025 een kwart van het kernenergiepotentieel in de wereld kan zijn verdwenen, en zelfs driekwart tegen 2040. Bij vervanging door fossiele centrales kan dat leiden tot vier miljard ton aan extra COâ‚‚-uitstoot. Om een en ander in perspectief te zetten: de Nederlandse emissie lag in 2017 op 163 miljoen ton. De betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening en de realisatie van klimaatdoelen zijn in het geding, aldus het IEA.
In Nederland staan we aan de vooravond van een enorme groei van het elektriciteitsverbruik. De bebouwde omgeving moet van gas naar elektriciteit (van cv-ketels naar warmtepompen) en het verkeer van verbrandings- naar elektromotoren. Terwijl de energietransitie nog moet beginnen, dreigt in de regio Amsterdam een stroominfarct voor het elektriciteitsnetwerk, waarschuwt netbeheerder Alliander. Maar het komend decennium gaan alle kolencentrales dicht en van onze gascentrales moeten we op den duur ook af.
Als we geen fossiel gestookte centrales meer willen, terwijl een betrouwbare stroomvoorziening van levensbelang is, dan zou het zomaar kunnen dat onze stroomverslaving kernenergie, ondanks alle bezwaren, onontkoombaar maakt.
