Indra Waardenburg
Radboud Universiteit Nijmegen en stichting Fom Rijnhuizen tekenden begin juli een overeenkomst over de komst van de vrije-elektronenlasers (Felx/Felice) naar Nijmegen. Het nieuwe laserlaboratorium van de universiteit is bijna klaar voor de verhuizing.
Het laserlab ligt vijf meter onder de grond en is verbonden met het laboratorium voor hoge magneetvelden (HFML). Het laserlab bestaat uit drie verschillende ruimtes die via een lange betonnen gang te bereiken zijn. De achterste ruimte huisvest al de super-elektronenlaser Flare, een laser die licht produceert in het verre-infraroodgebied (100-1500µm). De Nijmeegse onderzoekers gaan deze gebruiken voor onderzoek naar complexe materialen in en buiten sterke magneetvelden, aan biomoleculen en geneesmiddelen.
Flare beslaat met een afmeting van vijf bij veertien meter ongeveer een kwart van de ruimte. De infrarood vrije-elektronen laserfaciliteit Felix/Felice van Fom Rijnhuizen gaat de rest van de ruimte opvullen. ‘Er zal dan geen ruimte meer zijn voor nieuwe dingen’, vertelt hoogleraar natuurkunde Wim van der Zande. ‘Als we in de toekomst iets nieuws hebben, zullen we toch iets wat ouder is weg moeten doen.’
De Felix/Felice bestaat uit drie verschillende laserbundels. FEL1 en FEL2 hebben een spectraal bereik van 4 tot 250 µm. De derde laserbundel, Felice, heeft een spectraal bereik van 5 tot 100 µm. Het licht van Flare ligt in het golflengtegebied naast Felix/Felice en de installaties vullen elkaar daarom aan.
FEL1 en 2 komen naast Flare op de trillingsvrije betonvloer, maar de Felice zal aan het plafond worden bevestigd, waarbij de laserstraal naar de bovenverdieping wordt geleid van een toekomstig gebouw. Verder zijn de muren geheel stralingsdicht. ‘Hoewel we met niet schadelijke straling werken, mogen de onderzoekers hier niet komen wanneer de lasers aan staan’, aldus Van der Zande.
De middelste ruimte is voor de energietoevoer. In aparte cabines komen de apparaten te staan die nodig zijn voor de aansturing van de lasers. Vanuit de controlekamer, die zich hogerop bevind, bedienen de onderzoekers deze apparaten.
In de dichtstbijzijnde ruimte werken de onderzoekers in speciale werkstations aan hun experimenten. Het laserlicht gaat met behulp van buizen naar deze acht werkstations. De onderzoekers kunnen in het nieuwe laserlab ook gebruik maken van de sterke magneetvelden die het HFML produceert en doordat het laserlicht via buizen ook naar het HFML gaat, is er wederzijdse samenwerking mogelijk. Daarnaast hebben de onderzoekers de apparaten van het nanolab en het NMR-laboratorium tot hun beschikking.
De Universiteit begon in 2010 met de bouw van het laboratorium en aanvankelijk zou alleen de vrije-elektronenlaser Flare hier komen te staan, maar nadat bekend werd dat de Felix/Felice in 2013 naar de Universiteit Nijmegen komt, moest de bouw van het ondergrondse lab worden aangepast. ‘Het lab moest twee meter breder worden, maar gelukkig gaf de voorzitter van het college van bestuur direct toestemming’, aldus Van der Zande.
De laserfaciliteit is het enige wat van Fom Rijnhuizen naar de faculteit der natuurwetenschappen, wiskunde en informatica van de Universiteit verhuist. De rest van het instituut verhuist naar de TU/e-campus. In Eindhoven gaat Fom Rijnhuizen zich richten op energie-onderzoek. ‘De laserfaciliteit Felix/Felice past hier niet in en de verhuizing naar het instituut voor moleculen en materialen van de Radboud Universiteit is daarom een passende stap’, vertelt prof. Dr. Jos Oomens, hoogleraar bij de UvA en medewerker van stichting Fom.
