Gerald Schut
Ondanks steeds meer voorzorgsmaatregelen blijft de hoeveelheid ruimtepuin in een baan om de aarde toenemen, meldt ESA in het jaarlijkse Space Environment Report. Naar schatting 130 miljoen brokstukken en -stukjes van rakketen en satellieten zweven daar rond met snelheden die 8 km/s halen.
ESA vreest dat een toename van de hoeveelheid ruimtepuin zal leiden tot het Kessler-syndroom. NASA-wetenschapper Donald Kessler formuleerde in 1978 een scenario, waarin steeds meer objecten in de lagere baan om de aarde leiden tot steeds meer botsingen, die weer leiden tot meer brokstukken, waardoor het aantal brokstukken exponentieel toeneemt en ruimtevaart een hachelijke zaak wordt.
Ontploffingen van brandstof en batterijen zijn op dit moment nog de grootste bron van ruimtepuin. ‘Ondanks jarenlange maatregelen zien we dit niet afnemen. De trend naar end-of-mission verwijdering verbetert, maar langzaam,’ stelt Holger Krag hoofd van ESA’s Space Safety Program. De voorspelling is dat botsingen tussen ruimtepuin en satellieten in de toekomst de belangrijkste bron van ruimtepuin zullen worden. Satellieten kunnen na gebruik gecontroleerd in de dampkring tot ontbranding gebracht worden. Dat gebeurde in het afgelopen decennium bij 15 tot 30% van de satellieten. Raketten scoren met 85% beter.
Ruimtepuin vormt niet alleen een bedreiging voor de ruimtevaart, maar ook voor telecommunicatie en klimaatonderzoek, die in toenemende mate satellieten gebruiken. In de afgelopen jaren groeit het aantal lancering van kleine satellieten onstuimig, onder meer door het Starlink programma van Google en Elon Musk, om een werelddekkend internet te creëren. Hierdoor wordt het belang van zorgvuldig afdanken extra groot. Het Vlaamse populairwetenschappelijk tijdschrift Eos meldde onlangs dat er inmiddels meer ongebruikte satellieten om de aarde zweven dan actieve: 3000 vs. 2000.
‘Stel je voor hoe gevaarlijk het zou zijn om over de zee te varen als alle schepen uit de geschiedenis daar nog steeds zouden ronddobberen. Dat is de huidige situatie in de ruimte en het mag zo niet doorgaan,’ zei Jan Woerner, directeur van ESA vorig jaar bij de aankondiging van ClearSpace One. De Zwitserse startup ClearSpace won de aanbesteding om voor € 100 miljoen een ‘Chaser’ te gaan bouwen die ruimtepuin vangt om dit vervolgens gecontroleerd in de dampkring te laten verbranden. Het eerste doel is Vespa, een restant van een satelliet met een straal van 2 m en een gewicht van 120 kg.
Op de foto bovenaan een hulpmiddel bij het enteren van objecten in de ruimte: bij ESTEC in Noordwijk worden in het GRALS-lab algoritmes getest om dit soort contact te maken.
