Gerald Schut
De toenemende inzet van algoritmes voor onze elektriciteitsopwekking en -distributie zorgt voor nieuwe kwetsbaarheden. Daarvoor waarschuwt de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) in zijn nieuwe advies Stroomvoorziening onder digitale spanning.
Onze energievoorziening wordt steeds verder geëlektrificeerd. De maatschappelijke impact van een stroomstoring wordt navenant groter als in toekomst behalve telecommunicatie ook vervoer, industrie en verwarming massaal elektrisch worden aangedreven. Tegelijk wordt de elektriciteitsvoorziening een complexer systeem met meer decentrale opwekking. Op dit beoogde smart grid zullen levering en afname door apparaten, zonnepanelen en batterijen via algoritmes op de energieprijs worden afgestemd. ‘Waar mensen in een vrije markt zeer divers reageren op vergelijkbare prijsprikkels, zullen dit soort autonome systemen mogelijk veel uniformer reageren. Dit kan onvoorziene cumulatieve gevolgen hebben en de energievoorziening ontregelen’, waarschuwt de Raad. Hetzelfde geldt voor de onderlinge interactie tussen windmolens die zichzelf afschakelen bij een afwijking van de netfrequentie.
De Rli vindt dat bestaande veiligheidsanalyses te eenzijdig kijken naar het risico van moedwillige verstoring van de stroomvoorziening (cybercrime). Het risico van softwarefouten wordt onderschat: in Nederland draaien veel systemen op software uit de jaren ’70 en ’80. Verder moet er niet alleen meer aandacht komen voor het onvoorziene gedrag van autonome systemen, maar ook voor toenemende kwetsbaarheden door netkoppeling met andere landen.
Volgens de Rli is een integrale benadering nodig met experts van buiten de elektriciteitssector, aangezien netstabiliteit straks niet alleen meer het domein van publieke netbeheerders is, maar ook afhangt van een lappendeken van producenten en afnemers. Zij vormen volgens de Raad in de toekomst de zwakke schakel van onze stroomvoorziening, die nu nog tot de meest stabiele en goedkope netwerken ter wereld behoort.
