Mark van der Heijden
De harde wind én de enorme groei in de capaciteit van windvermogen hebben op 4 en 5 mei voor recordopbrengsten van zon- en windstroom gezorgd. Op 4 mei brachten de windturbines op zee en op land samen 139,2 GWh elektriciteit op. Een nationaal record. Een dag later op Bevrijdingsdag was dat nog eens 121,9 GWh, ook een van de hoogste scores ooit.
‘Het waait hard, het waait in het hele land hard en het waait de hele dag hard’, zegt energiedeskundige Martien Visser. Vaker waait het bijvoorbeeld enkel in Noord-Nederland of slechts gedurende een deel van de dag hard, legt hij uit. ‘Bovendien waait het niet zodanig hard dat molens moeten worden uitgezet. In een felle storm verlies je zo ook weer een deel van de opbrengst.’
De opbrengst van elektriciteit uit zonnepanelen bleef op 4 mei met 27,1 GWh relatief laag, de dag erna was dat veel beter: 49,4 GWh. ‘Felle zon en koude lucht, dan heb je een hoge zonintensiteit. Bovendien neemt de opbrengst van zonnepanelen een klein beetje af als de temperatuur van de panelen stijgt; ongeveer 0,5 procent per graad.’
Zon en wind samen zorgden op dinsdag voor een absoluut dagrecord: 166,3GWh elektriciteit. Maar daar ging woensdag dankzij de extra zonopbrengst nog eens overheen, met 171,4 GWh. Ter vergelijking, het gemiddelde elektriciteitsverbruik van Nederland op een dag is 320 GWh.
De opwekking van duurzame energie wordt bijna real-time bijgehouden op energieopwek.nl, een site die mede door Visser, lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen, wordt onderhouden. ‘We maken gebruik van ongeveer 40 meetstations van het KNMI, die elke 10 minuten meetgegevens doorgeven. Daarnaast gebruiken we modellen om de opbrengst te voorspellen, bijvoorbeeld aan de hand van de windsnelheid op 10 meter hoogte op land, zoals gemeten door de KNMI.’
Dat er records worden gebroken is natuurlijk niet alleen een gevolg van de harde wind. ‘Vergeleken met een jaar geleden zijn de twee windparken op zee voor de kust van Borssele gereedgekomen. Een jaar geleden was de capaciteit van wind-op-zee nog maar 957 MW, nu is dat bijna verdriedubbeld tot 2460 MW.’
‘Op land is de capaciteit van windenergie ook gegroeid. Daar is vorig jaar 600 MW bijgekomen, een groei van 15 procent. Zonne-energie groeit met 30% per jaar. Inmiddels staat er al al 11000 MW aan zonnepanelen opgesteld in Nederland.’
‘Het duurt niet lang meer voordat de pieken van zon en wind boven de vraag naar elektriciteit gaan uitkomen. Op dit moment, woensdagmiddag 5 mei, wordt er 12,5 GW zonne- en windenergie geproduceerd. De elektriciteitsvraag is 16 GW, dus we zitten al op 75% van de vraag. Nog twee jaar 20% capaciteit er bovenop en we zitten al boven de 100%.’
‘In 2025, dat is al over 4 jaar, voorzie ik dat zon en wind in een maand zoals afgelopen april al in 13% van de uren aan meer dan 100% aan de gevraagde elektriciteit kunnen voldoen. In dezelfde maand april in 2030 zal dat 30% van de uren zijn, aangenomen dat het Klimaatakkoord conform planning wordt uitgevoerd. Omdat we ook centrales draaiend moeten houden, de zogenaamde must-run capaciteit, is dat te veel. Je ziet dan ook dat op dit moment de day ahead elektriciteitsprijzen negatief zijn. Dat zal volgens mij in de toekomst steeds vaker gaan gebeuren.’
