Mischa Brendel
Octrooicentrum Nederland is meer dan alleen de overheidsinstantie die octrooien verleent voor Nederland. De octrooiadviseurs van deze organisatie helpen ook bedrijven en instellingen op weg die worstelen met vraagstukken omtrent het gebruik van octrooi-informatie en het strategisch gebruik van álle vormen van intellectueel eigendom. Zeer waardevol, want met de hulp van Octrooicentrum Nederland kun je octrooien in je bedrijfsstrategie toepassen.
Stel, je ontwikkelt als bedrijf of persoon een vinding waarvan je denkt dat het om een uniek product gaat en dat het weleens iets zou kunnen zijn waar je octrooi op aan kunt vragen. Wat doe je dan? Hoe weet je zeker of je inderdaad iets unieks hebt bedacht? En of het überhaupt loont om een octrooi aan te vragen? Yp Kroon, octrooiadviseur bij Octrooicentrum Nederland, biedt hulp bij dit soort vragen. En het antwoord is lang niet altijd: vraag maar een octrooi aan. Kroon: ‘Je moet nooit blind varen op een octrooiaanvraag. Je moet je altijd afvragen: hoe ziet de wereld van mijn bedrijf eruit, waar verdien ik geld mee, waar wil ik over twee tot vijf jaar staan, hoe ga ik dat bereiken?’ Daarbij kun je gebruikmaken van intellectueel eigendom, maar octrooi aanvragen moet nooit een doel op zich zijn. Er moet wel een strategie achter zitten over het gebruik van octrooien en het octrooieren van je uitvinding. Centraal staat daarbij de vraag hoe je het geïnvesteerde geld van je aanvraag terug denkt te verdienen. Want een octrooi aanvragen en onderhouden, kost geld en moet je zien als een investering, stelt Kroon.
Octrooicentrum Nederland is onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en dé octrooiverlenende instantie van Nederland. Maar het heeft ook een belangrijke informerende rol op het gebied van octrooien en andere intellectueel eigendomsrechten en biedt daartoe 1-op-1-gesprekken, workshops en masterclasses aan. Kroon: ‘Stel, je hebt iets ontwikkeld en wilt daar een octrooi op aanvragen. Of je wilt een bepaalde vinding gebruiken in je product, maar weet niet of daar al octrooi op verleend is. Hoe kom je er dan achter of er al een octrooi op zit?’ Ondernemers kunnen daarvoor speuren in octrooidatabank Espacenet, waarin meer dan 110 miljoen octrooipublicaties uit de hele wereld staan. Maar voor iemand die met deze databank niet bekend is, kan dat een moeilijke klus worden. Met gewone zoektermen zul je daar wel octrooien tegenkomen, maar dat is geen efficiënte manier van zoeken. Sommige octrooien zullen relevant zijn, andere niet en je zult er een boel missen. De octrooidatabank werkt met classificatiecodes; in een van de workshops van Octrooicentrum Nederland leren ondernemers hoe ze met deze codes efficiënt kunnen zoeken naar octrooien.
Een ander onderwerp van de workshops is de strategie rondom intellectueel eigendom (IE). Kroon: ‘IE moet eigenlijk deel uitmaken van je businessplan. Maar wat is daarvoor de beste aanpak? Dat kan verschillen en in onze workshops gaan we daarop in.’
De inkomsten uit octrooiaanvragen zijn voor Octrooicentrum Nederland geen reden om ondernemers te pushen om zo veel mogelijk octrooien aan te vragen. Bovendien zit er tussen de ondernemer en Octrooicentrum Nederland bij een octrooiaanvraag vaak een octrooigemachtigde: een commerciële specialist die een octrooiaanvraag kan schrijven. ‘Een gemachtigde heeft de opleiding en ervaring hiervoor; dat is echt niet iets dat je als ondernemer zo even zelf doet’, stelt Kroon.
De huidige crisis rondom het coronavirus is ook een situatie waarin Octrooicentrum Nederland een belangrijke rol kan spelen. Veel bedrijven willen hun steentje bijdragen, door bijvoorbeeld mondkapjes te ontwikkelen. Maar hoe doe je dit, zonder IE-rechten te schenden en dure schadeclaims te riskeren? Kroon: ‘In een crisissituatie is het zaak om iets zo snel mogelijk te ontwikkelen. Dan wil je zo snel mogelijk weten wie de octrooirechten hebben op een product of onderdeel en of die octrooirechten er überhaupt wel zijn. Daar biedt octrooidatabank Espacenet uitkomst; die kan je – als je weet hoe je moet zoeken – snel vertellen of dit het geval is of niet. Je zult er dan snel achter komen dat er wel tig octrooien zijn aangevraagd op mondkapjes. Maar je zult ook zien dat veel ervan zijn verlopen, want een octrooi vervalt na twintig jaar. En een deel van de octrooien zal niet in Nederland zijn aangevraagd en ook dat is relevant. Dan zul je zien dat er nog een tiental octrooien geldig zijn en dat maakt het al een stuk overzichtelijker. En er is natuurlijk ook gewoon de optie om te proberen een licentie te verkrijgen voor het gebruik van een bestaand octrooi. Vraag de octrooihouder eens naar hun productiecapaciteit en of ze de vraag aankunnen.’ Mocht er toch nog enige vorm van twijfel zijn, dan kunnen ondernemers altijd bellen met een octrooiadviseur van Octrooicentrum Nederland om te vragen hoe je een dergelijk octrooidocument eigenlijk moet lezen.
‘Bij een octrooiaanvraag kijken we naar drie dingen’, aldus Kroon. ‘Is het nieuw, is het inventief en is het industrieel toepasbaar?’ Vooral bij de term ‘nieuw’ moeten ondernemers voorzichtig zijn, want als ze er ooit iets over hebben gepubliceerd, dan wordt het al niet meer als ‘nieuw’ beschouwd en vervalt de kans op een octrooiaanvraag. Kroon: ‘Daarom moet je er ook pas over publiceren nádat je de octrooiaanvraag hebt ingediend.’ Bij Octrooicentrum Nederland kijken onderzoekers objectief naar de aanvraag. Centraal daarbij staat: om welk probleem draait de octrooiaanvraag en lost de vinding dit probleem (deels) op?
In sommige gevallen is het beter om geen octrooi aan te vragen, vertelt Kroon. ‘Heel vaak krijgen we de vraag ‘ik heb iets bedacht en dat wil ik patenteren’. Maar waarom eigenlijk? Wat is het doel van de aanvraag? Stel, je hebt een methode bedacht om iets te maken. Misschien kun je wel een bestaand product maken tegen de helft van de huidige kostprijs. Hoe ga je dan aantonen dat een ander het op dezelfde manier produceert? Soms is het aan het product zelf niet te zien hoe het is geproduceerd. Het is dan niet slim om een octrooi aan te vragen, want dan kunnen anderen in het toegekende octrooi lezen hoe jij dat product maakt. Soms is het dan beter om er een bedrijfsgeheim van te maken. Een goed voorbeeld hiervan is het recept van Coca-Cola.’
Een andere manier om de octrooidatabank te gebruiken is om te headhunten. Kroon: ‘Bij een toegekend octrooi staat vaak een uitvinder genoemd en als je die vaak tegenkomt op een specifiek terrein, dan weet die uitvinder er op zijn minst veel van. Je moet natuurlijk niet alleen kijken naar wie de meeste octrooien op naam heeft staan, maar ook of de octrooien wel hout snijden. Maar als dat het geval is, kan zo’n uitvinder interessant voor jouw bedrijf zijn.’
Een octrooi is dus veel meer dan het beschermen van je vinding. Zelfs zonder zelf octrooi aan te vragen, bieden octrooien al veel strategische informatie. Het is een strategisch middel dat je op verschillende wijzen in kunt zetten voor de ontwikkeling van je bedrijf.
Wilt u meer informatie over een van de gespecialiseerde octrooibureaus? Kijk dan op de website van de Orde van Octrooigemachtigden.
