Mark van Baal
Vrijdag opende Koningin Beatrix in Rotterdam Gas Access To Europe (Gate), de eerste Nederlandse terminal voor de import van vloeibaar aardgas over zee.
Via de terminal zal jaarlijks twaalf miljard kubieke meter gas het Nederlandse aardgasnet in stromen. Hiermee opent Gasunie een nieuwe oprit op de gasrotonde voor Europa die Nederland wenst te worden.
Aan het einde dan de Maasvlakte, bij de ingang van de havens van Rotterdam, staan drie grote tanks met een diameter van 86 meter en een hoogte van 55 meter op de kade. Aan de andere kant van het water staan onafzienbare stapels containers. Verderop staan grote opslagtanks voor olie en liggen bergen kolen. Containers, aardolie en kolen komen al tientallen jaren in scheepsladingen over zee de Rotterdamse haven binnen, maar aardgas kwam tot voor kort alleen via het Nederlandse aardgasnet naar de raffinaderijen en elektriciteitscentrales in het havengebied.
Sinds dit jaar varen er ook schepen met een aantal reusachtige bollen vloeibaar aardgas (liquefied natural gas (lng)) de haven binnen. Ze lossen hun vloeibare lading met een temperatuur van -160 graden Celsius in de drie grote gastanks. Na een aantal proefladingen, onder andere een schip met aardgas uit Qatar, opende Koningin Beatrix de Gate terminal officieel.
Nederland is laat met het bouwen van een lng-terminal. Sinds de jaren zeventig staan er al lng-terminals in Europa, onder andere in België, Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië en Engeland. ‘Een lng-terminal eerder dan nu gerealiseerd is nauwelijks denkbaar,’ zegt Chris Glerum, Manager Externe Communicatie Gasunie, ‘omdat de energiemarktsituatie er een aantal jaren geleden nog niet naar was.’ Het toenmalige Gasunie, dat zowel gashandel als gastransport deed, had blijkbaar geen behoefte aan een nieuwe aanvoerroute. In 2005 splitste Gasunie in een gasinfrastructuurbedrijf, dat Gasunie bleef heten, en een gashandelshuis, Gasterra genoemd.
De nieuwe Gasunie deed in datzelfde jaar samen met tankopslagbedrijf Vopak een haalbaarheidsstudie voor een lng-terminal, een investering van achthonderd miljoen euro. De bouw begon halverwege 2008. Halverwege 2011 meerde het eerste schip aan. Het gas gaat via het zogenoemde hoogcalorische aardgasnet naar industriële bedrijven en elektriciteitscentrales. Nederlandse huishoudens krijgen voorlopig nog laagcalorisch gas, onder andere uit Slochteren, dat veel koolstofdioxide en stikstof bevat en daardoor een lagere verbrandingswaarde heeft.
De lng-terminal slaat het vloeibare aardgas op in de drie tanks die bestaan uit een stalen binnenwand, isolatie en een betonnen buitenwand. Per dag verdampt dierdoor slechts 0,07 procent van de inhoud. Om het gas in het Nederlandse aardgasnet in te voeren wordt het vloeibare gas verdampt. De warmte die hiervoor nodig is, komt van de kolengestookte elektriciteitscentrale van E.on op de Maasvlakte. Een aantal pompen pompt koelwater uit de uitlaatvijver van deze centrale naar de Gate-terminal een aantal kilomater verderop.
Volgens Glerum kan de lng-terminal gunstige prijseffecten veroorzaken op de gasmarkt. ‘Omdat aardgas nu in vloeibare vorm per schip uit alle uithoeken van de wereld kan komen, is het een significante vergroting van de verscheidenheid in aanbod en dus ook in concurrentie.’
Behalve meer concurrentie, komt er ook een grotere verscheidenheid aan aardgas in het Nederlandse aardgasnet. De via zee geïmporteerde aardgassen zullen een andere samenstelling en verbrandingswaarde hebben dan de aardgassen die nu via pijpleidingen uit gasvelden in Europa en Rusland komen. Hierop moeten installaties worden afgesteld. Volgens VNO-NCW, die een brandbrief aan Minister van Economische Zaken Verhagen stuurde, kunnen kosten hiervan oplopen tot honderden miljoen euro’s. Het Nederlandse aardgasnet bevat echter nu al veertig verschillende soorten gas. Slochterengas, Russisch, Noors en Noordzeegas komen allemaal uit verschillende velden met verschillende samenstellingen en verbrandingswaarden. Het afstellen van de gasinstallaties kan volgens ECN gebeuren tijdens het gewone periodieke onderhoud.
De bedoeling is dat er gemiddeld om de dag een lng-schip afmeert. De doorzetcapaciteit van de Gate-terminal is twaalf miljard kubieke meter gas per jaar. Ter vergelijking: Nederland wint jaarlijks een kleine honderd miljard kubieke meter gas uit eigen bodem. De terminal kan worden uitgebreid naar een importcapaciteit van zestien miljard kuub. Op de kade is naast de drie tanks al de voetafdruk van een vierde tank te zien.
