Mischa Brendel
Het is officieel: Nederland zal meewerken aan de bouw en het beheer van de grootste radiotelescoop ter wereld: de Square Kilometre Array (SKA) Dit maakte ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie, afgelopen maandag bekend.
Hoewel de deelname van Nederland nu pas officieel is, komt dit niet als een verrassing: ASTRON is vanaf begin af aan een van de initiators geweest van het internationale project, dat op 12 maart officieel ondertekend zal worden in Rome. SKA is namelijk gebaseerd op de Low Frequency Array (LOFAR) van ASTRON, alleen is SKA met 130.000 radioantennes verdeeld over 512 antennevelden in West-Australië een stuk groter dan LOFAR. In een later stadium voegt ook een locatie met antennes in Zuid-Afrika zich bij de fysieke telescoop.
Het ministerie van OCW zegt € 30 miljoen toe en deze vormt de basis voor de Nederlandse deelname aan SKA, welke immense hoeveelheden data zal verzamelen. Om al die data op te kunnen slaan en verwerken, komt er een netwerk van SKA Regional Centres. Nederland zet een Science Data Centre (SDC) op om een deel van deze data te kunnen verwerken.
Dr. Michiel van Haarlem, hoofd van het SKA Office Nederland bij ASTRON: ‘Binnen dit project is overeengekomen dat de deelnemende landen een proportioneel aandeel krijgen in contracten voor de bouw van SKA. Nederlandse bedrijven en instellingen zijn goed gepositioneerd om contracten te winnen op veel gebieden, bijvoorbeeld voor de levering van elementen van de telescoop en slimme software.’
Onderzoekers hopen met SKA het ontstaan van het heelal verder te kunnen doorgronden en ook de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein te kunnen testen. Ook magneetvelden en planeten kunnen naar verwachting in kaart worden gebracht.
Prof. Ralph Wijers (UvA), voorzitter van de Raad voor de Sterrenkunde, zegt over de samenwerking: ‘Deelname aan SKA was een topprioriteit voor de Nederlandse astronomische gemeenschap in haar strategisch plan. Ik ben enthousiast over de wetenschappelijke mogelijkheden die het onze gemeenschap biedt en ik ben blij dat de lange geschiedenis van de Nederlandse expertise in radioastronomie nu kan worden vertaald in een lidmaatschap van het eerste wereldwijde observatorium.’
SKA draagt niet alleen op wetenschappelijk vlak bij, maar levert naar verwachting ook de nodige technologische ontwikkelingen op het gebied van antennes, datatransport, software en rekenkracht.
