Indra Waardenburg
In samenwerking met Mitsubishi Elevator Europe (MEE) werkte AKOS de afgelopen jaren aan de zogeheten ‘MEEgroeilift’, waarvan er begin dit jaar twee zijn geplaatst in de Zalmhaventoren in Rotterdam. Deze innovatieve lift groeit als het ware mee met de bouw van de 215 meter hoge woontoren, die naar verwachting in 2022 wordt opgeleverd. ‘De lift is in eerste instantie bedoeld om de bouwvakkers te ontlasten in traplopen en hierdoor tijd te besparen’, zegt Patrick Orie, lead mechanical engineer bij AKOS.
Eind 2017 benaderde MEE het advies- en ingenieursbureau AKOS voor de ontwikkeling van een innovatieve lift. ‘Het van oorsprong Japanse bedrijf was als liftleverancier en adviseur verticale mobiliteit betrokken bij de ontwikkeling en bouw van de Zalmhaventoren en werd gevraagd om hierbij ook een bouwlift te leveren. Aangezien ze die nog niet hadden, moest die eerst nog ontworpen en getest worden. Hiervoor wilden zij graag iemand aantrekken vanuit AKOS, die met een frisse blik deze ontwikkeling en uitwerking samen met de engineers van MEE kon oppakken’, vertelt Orie. Zelf was hij tot dat moment alleen een gebruiker van liften, maar met zijn werktuigbouwkundige achtergrond is hij wel met een aantal ideeën gekomen voor deze MEEgroeilift. Orie: ‘Tegelijkertijd hebben de engineers van MEE mij weer behoed voor eventuele valkuilen.’ Eind 2019 werd de MEEgroeilift succesvol getest in een toren van 12 tot 13 m, gebouwd op het terrein van MEE in Veenendaal. Na goedkeuring van het Liftkeuringsinstituut, zijn twee groeiliften inmiddels in gebruik genomen. ‘Anderhalve maand geleden heeft de eerste groeistap plaatsgevonden. Vanwege het coronavirus heb ik het helaas nog niet met eigen ogen kunnen zien’, zegt Orie.
De MEEgroeilift bestaat uit drie componenten: de kabelruimte, de machinekamer en de kooi. De machinekamer wordt in eerste instantie ongeveer ter hoogte van de zevende verdieping geplaatst. Orie: ‘Door middel van schuifbalken aan de onderzijde steunt deze machinekamer aan de voorzijde op de deuropening van de schacht en aan de achterzijde worden de balken in twee nissen geschoven. Daaronder bevestigen we dan de kooi en het tegengewicht. Boven de machinekamer zit de kabelruimte, waar de volledige kabellengte zich al vanaf het begin van de bouw in de rolruimte bevindt. Ook de volledige compensatiekabel wordt direct meegenomen in de bouw. Die zit onder de kooi op een haspel.’
Na het plaatsen van het systeem kan de lift de eerste vier verdiepingen bedienen. Elke week komt er weer een verdieping bij en na vier weken wordt de machinekamer met behulp van een portaalkraan vier verdiepingen omhoog gehesen. Het verplaatsen van de lift duurt ongeveer een dag en om te voorkomen dat de bouwvakkers tijdens deze dag de volledige hoogte moeten lopen, is er gekozen voor twee MEEgroeiliften. ‘Daarnaast zou het voor de bouwvakkers vervelend zijn dat ze vier weken moeten wachten tot de lift weer omhoog wordt geplaatst. Dat betekent dat ze op een gegeven moment alsnog zeven verdiepingen omhoog moeten lopen. Elke twee weken wordt één van de liften dan ook omhoog geplaatst’, vertelt Orie.
De machinekamer bevat twee tractiesystemen; één is bedoeld voor het laten rijden van de lift en de andere dient voor het afrollen van de extra lange staalkabel. Deze kabel wordt met een klemsysteem op zijn plek gehouden. Orie: ‘En dit was dan ook gelijk de grootste uitdaging, want de kabel moet stevig klemmen zonder te beschadigen. Hiervoor heb ik samen met de collega’s van MEE een constructie bedacht met voldoende klemkracht, maar met zeer lage vlaktedruk om beschadigingen te voorkomen. Het klinkt nu eenvoudig, maar het ontwerpen van deze kabelklem heeft toch echt even geduurd.’ Naast het ontwerpen van een innovatief klemsysteem was het omhoog plaatsen van de MEEgroeilift op zichzelf ook al een uitdaging. Dat moet namelijk heel langzaam gebeuren. Verder worden de liften na elke omhoog plaatsing opnieuw gekeurd door het Liftkeuringsinstituut.
Als het gebouw over 1,5 jaar wordt opgeleverd, kunnen de groeiliften op een eenvoudige manier worden omgebouwd. ‘De basiscomponenten zijn natuurlijk al aanwezig. De collega’s van MEE hoeven alleen de liftkooi met buitendeuren, het tegengewicht en een van de twee tractiemachines te vernieuwen. In eerste instantie was de liftkooi alleen bedoeld voor personenvervoer, maar later bleek hij ook nodig te zijn om interieurdeuren naar boven te krijgen. Hiervoor hebben we de liftkooi moeten aanpassen. Daarnaast ziet de lift er na 1,5 jaar intensief gebruik natuurlijk niet meer zo netjes uit’, zegt Orie. Het vervangen van één van de tractiesystemen is nodig voor het versnellen van de uiteindelijke lift; zo wordt de snelheid verhoogd van 2 m/s tot 6 m/s. De 215 meter hoge Zalmhaventoren met 59 verdiepingen zal uiteindelijk beschikken over vier liften.
Sinds AKOS ruim twee jaar geleden benaderd werd door de liftleverancier voor het ontwikkelen van de MEEgroeilift, werkt Orie nog steeds voor Mitsibishu Elevator Europe. Orie: ‘Ik werk nu aan de ontwikkeling van een nieuwe lift volgens de nieuwe Europese norm 2014/33/EU, die vier jaar geleden in werking trad. Daarnaast werk ik tegelijkertijd aan verschillende andere projecten vanuit AKOS.’ Vanwege de coronacrisis werkt ook Orie sinds 15 maart thuis net als andere collega’s, maar de meeste opdrachten gaan (gedeeltelijk) wel door. ‘We waren in het begin wat voorzichtig, zoals vele andere bedrijven, maar als AKOS staan we er nog steeds goed voor en zijn juist als Industrial Development Partner positief om samen goed door deze crisis te komen’, aldus Orie.
