Innoveren voor een zelfredzame wereld

Patrick Marx

Demotech is een sociaal ingenieursbureau uit Maastricht waar vrijwilligers en studenten praktisch bruikbare, technische oplossingen bedenken voor de Derde Wereld.

‘We laten mensen in hun waarde met oplossingen die ze zelf kunnen maken, onderhouden en betalen en dat ingebed in hun eigen cultuur en met hun eigen kennis’, zegt ingenieur en antropoloog Bram de Vries. ‘Al onze vindingen ontwerpen we met lokaal voorhanden materialen die passen bij het budget van boeren in bijvoorbeeld Ethiopië en Guatemala’, vult de andere initiatiefnemer van Demotech, Reinder van Tijen, aan.

 

Beide ingenieurs halen hun inspiratie in de Derde Wereld bijvoorbeeld uit de technieken en materialen waarmee de bevolking krotwoningen bouwt.

 

Demotech boekte succes met de touwpomp waarin een touw met schijfjes van een autoband draait door een buis in een put. De schijfjes scheppen water in de buis en transporteren het zo omhoog.

 

‘Het is een impulspomp’, zegt van Tijen. ‘Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan een miljoen in gebruik.’ De Vries: ‘een gefrustreerde ontwikkelingswerker in Ethiopië vertelde ons dat de boeren zelf geen pomp kunnen onderhouden. Zo hebben ze onder andere geen gereedschap waarmee ze een vastzittende schroef kunnen losmaken. De meest dichtstbijzijnde werkplaats vergt vaak een dag lopen.’ Van Tijen: ‘het gereedschap dat alle boeren wel hebben is een kapmes. Daarom ontwikkelden we een touwpomp die de boer met zijn kapmes kan maken en onderhouden.’

 

Een ander ontwerp van Demotech is de Hy2u. Van Tijen legt uit: ‘Op zondag gaan Ethiopiërs in prachtige kleding naar de kerk. Ondanks hun armoede gunnen ze zich deze luxe, het geeft hun waardigheid. Mensen zijn ook gehecht aan hygiëne maar door gebrek aan water schiet deze er vaak bij in. We bedachten daarom Hy2u, een mooie lekvrije waterzak die handen wassen met maar veertig milliliter water mogelijk maakt. Veel naaisters die zondagse kleding maken, kunnen ook de stoffen omhulling voor Hy2u maken. Samen met Ethiopische technische scholen verspreiden we onder hen de kennis voor de productie ervan.’

 

Kapmes

Demotech werkt ook aan een betonnen waterram, een pomp met een impulsklep en een terugslagklep. De pomp ligt in een beek. Het erdoor stromende water sluit de impulsklep. De hierdoor ontstane drukgolf van tien bar stuwt een deel van het water langs de terugslagklep met vijf bar omhoog. Vervolgens daalt de druk in de pomp en gaat de impulsklep open waarna de cyclus zich herhaalt. De houten bekisting van de pomp kan elke boer maken met zijn kapmes. Van Tijen: ‘Tijdens de droge periode werken veel boeren in de stad als bouwvakker waar ze met beton leren werken.’

 

Beide ingenieurs financieren Demotech zelf met het pensioen van Van Tijen en geld van incidentele opdrachtgevers. Het ingenieursbureau is daarom afhankelijk van het werk van vrijwilligers en studenten. ‘Zo werken we samen met de universiteiten van Maastricht, Eindhoven en Rotterdam. De productontwikkeling gebeurt in de Maastrichtse werkplaats in een gekraakte fabriek. De kennisoverdracht vindt echter plaats in de ontwikkelingslanden, met behulp van stagiairs. Dat is niet altijd makkelijk’, aldus van Tijen, ‘Het duurt vaak een hele tijd voordat de westerse vrijwilliger in staat is om te denken met een kapmes als enig gereedschap.’

 

www.youtube.com/demotechdesign

www.demotech.org

www.hy2u.org