Johan Herrenberg
Het huwelijk van mens en machine is al sinds eeuwen een mogelijkheid die ons evenzeer bekoort als afschrikt. In een tijd van duizelingwekkende technologische innovatie is de kans op een bruiloft er niet kleiner op geworden.
Een BCI (Brain Computer Interface) is een koppeling tussen hersenen en computer, die elektrische pulsen omzet in binaire code, wat letterlijk kan leiden tot woorden of daden. Het woord ‘neuroprothese’ is er een elegantere benaming voor. Er worden, soms ietwat koortsige, voorspellingen over gedaan. In 2019 waren er 350.000 BCI’s, maar Juniper Research, een tech analyst, voorspelt een explosie in het komende decennium: in 2030 zouden er 25,6 miljoen apparaten wereldwijd zijn. En al ziet men ook mogelijkheden voor gaming en smart homes, wellness en virtual reality, de medische toepassing van BCI’s, als ondersteuningstechnologie, is en blijft leidend en zal 78% van alle inkomsten genereren. Een van de bekendste en meest succesvolle BCI’s is het cochleaire implantaat (CI) voor doven en slechthorenden, dat de gehoorzenuw in het slakkenhuis (cochlea) stimuleert. Ook genoegzaam bekend is het EEG. Op dit ogenblik kunnen BCI’s alleen nog een emotionele toestand of een intentie registreren; verlamden of mensen met een zenuwbeschadiging kunnen daardoor nu al mentaal apparaten aansturen.
Natuurlijk laat ook de onvermijdelijke visionair Elon Musk zich op dit terrein niet onbetuigd. Hij heeft Neuralink in het leven geroepen, een bedrijf dat het idee onderzoekt van een zogeheten ‘neural lace’ (een term geleend van auteur Iain M. Banks), een digitale ‘kanten’ laag met ultrahoge bandbreedte dat op de cortex wordt gelegd en daarmee een symbiotische verbinding tussen brein en computer bewerkstelligt. Het idealistische doel: dat de mens niet gaat achterlopen bij AI. Musk vreest namelijk een superintelligent AI-wezen dat de mensheid zal overvleugelen en tot slaaf maken. Die ‘neural lace’ zou dus moeten zorgen voor een ‘upgrade’ van de mens door de ‘democratisering van de slimheid’.
Facebook opteert voor een andersoortige koppeling van mens en machine, eentje die niet intermedieert via de hersenen, maar via de spieren. Na toetsenbord en muis, aanraakscherm en stem, zou een polsbandje weleens de gemakkelijkste en snelste invoertechnologie kunnen worden. Het bandje is ontwikkeld door het bedrijf CTRL-labs, dat onlangs door Facebook is gekocht. Het registreert elektrische pulsen van spieren en reproduceert die op een scherm.
Zo’n polsbandje is wat mij betreft ‘onschuldiger’ dan een BCI. Een in het brein geplaatst apparaat (invasief) roept ethische vragen op. Hoe staat het met de privacy? Hoe veilig is het? Stel, je bent verlamd, stuurt je scootmobiel mentaal aan, en de BCI valt uit terwijl je de weg oversteekt. Hoe autonoom ben je? En wie is verantwoordelijk als je iets onbetamelijks denkt, wat de BCI prompt uitvoert?
We zullen zeer gedisciplineerde geesten moeten hebben.
