Auke Hoekstra
Wat is belangrijker, geluk of inkomen? Als we economen moeten geloven is dat een onzinnig vraag. Immers: hoe meer we consumeren, hoe gelukkiger we worden. Dat hebben economen ooit zo bedacht omdat ze een simpel mensbeeld (de zogenaamde rationele actor) nodig hadden waarmee ze hun wiskundige modellen aan de praat kregen.
Psychologen weten intussen dat het zo helemaal niet in elkaar zit. De invloedrijke psycholoog Martin Seligman stelt dat ‘authentiek geluk’ een combinatie is van: plezier, betrokkenheid, zingeving, relaties en prestaties. Eigenlijk is alleen die eerste (plezier) een beetje gerelateerd aan inkomen. En u weet het zelf ook. Bijvoorbeeld: was uw duurste vakantie ook uw leukste? Was de mooiste bruiloft die u meegemaakt heeft de duurste? Is de gelukkigste persoon die u kent de rijkste? Heeft u liever een partner of een kind waar u van houdt of een loonsverhoging?
Nu denkt u misschien: dat zal best, maar waarom moet ik over psychologen en economen lezen in het Technisch Weekblad? En misschien weet u ook dat ik me vooral bezighoud met het ontwerpen van oplossingen voor energie en mobiliteit die geen broeikasgassen uitstoten. Dus waarom zou ik het daar hier over hebben? Welnu, beste lezer, ik kom er steeds meer achter dat ik er niet aan kan ontkomen. Want als ik help de wereld te veranderen in een perfecte productiemachine van zoveel mogelijk apparaten die zo weinig mogelijk broeikasgas uitstoten, is mijn missie dan geslaagd?
Ik denk het niet. Ik denk dat het niet gaat om meer productie en consumptie maar over het floreren van onze en toekomstige generaties. Gelukkig voor ons technici is dat alleen maar extra leuk. Het betekent dat we verder mogen denken dan het vervangen van fossiele brandstof door het goedkoopste alternatief. Het betekent dat techneuten samen met mensen die het beter snappen dan economen mogen proberen om toekomstbeelden te realiseren die de wereld mooier maken voor onszelf en onze kinderen. Het verbaast mij om te zien hoezeer literatuur in de sociale wetenschappen klimaatverandering ziet als een soort noodlot en techniek als een bedreigende black box. Tegelijkertijd lijkt het in de technische literatuur soms of de wereld alleen maar uit apparaten bestaat. Daarom hebben ik het onderzoeksproject NEON research in het leven geroepen: socio’s en techneuten kunnen veel van elkaar leren.
Als we de handen ineenslaan ontstaan er ongekende kansen. We weten veel meer over onszelf en de wereld sinds de start van de industriële revolutie. Nu dwingt klimaatverandering ons om een flink deel van het systeem te vernieuwen. Laten we dat niet zien als een dure en pijnlijke reparatie, maar als het vervangen van iets dat sowieso zijn beste tijd gehad had door iets mooiers en beters waar we trots op kunnen zijn.
