Gerald Schut
Landgebruik zorgt voor een kwart van wereldwijde broeikasgasemissies, ongeveer fifty-fifty verdeeld over landbouw en landgebruiksverandering, zoals boskap. Koeien zullen ook in de toekomst methaan blijven uitstoten, net als rijstvelden. Zal het dan voor de sector ooit mogelijk zijn om klimaatneutraal (of zelfs klimaatpositief) te worden?
Jazeker, het landgebruik kan klimaatneutraal worden, stellen 20 wetenschappers in Nature Climate Change op basis van een grootschalige simulatie op basis van een metastudie. Landgebruik kan de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen in 2050 al met 15 Gton CO2 terugbrengen, ofwel 30 % van het benodigde totaal.
Die 15 Gton worden bijeengesprokkeld door 4,6 Gton minder boskap, 1 Gton meer landbouwefficiëntie, 1,8 Gton minder dierlijke eiwitten en minder voedselverspilling. De resterende 7,6 Gton komt van herstel van bossen en moerassen, beter bosbeheer, koolstofvastlegging in de bodem en klein beetje BECCS, waarbij biomassa wordt verbrand en de vrijkomende CO2 onder de grond wordt gestopt. De onderzoekers hebben hun twijfels bij grootschaliger BECCS, vanwege de enorme landbehoefte (31-58 Mha per Gton), waterbehoefte (60 km3 per Gton) en kunstmestgebruik. Bij de hele studie valt op dat bij veel subonderwerpen bandbreedtes van een factor 10 op de uitkomsten zitten, waarna dan maar de mediaan is gebruikt. Daarmee blijft alles wel heel schetsmatig, terwijl de cijfers achter de komma accuratesse suggereren. Binnen de landbouw komt de belangrijkste emissiereductie door intensivering in de veeteelt en bijbehorende efficiency-winsten (lees: de bouw van meer megastallen).
Er bestaat ook een risico van dubbel tellen. Zo heeft luchtvaartkoepel ICAO afgesproken dat in 2050 de netto-emissies van de luchtvaart de helft lager zijn dan in 2005. Dat zal voor een groot deel moeten worden bereikt door compensatie via bosbouwprojecten. Die bomen moeten natuurlijk niet dubbel geteld worden.
Vorige maand was Al Gore op zijn boerderij in Tennessee gastheer van 450 bodemexperts om na denken over manieren om via ‘regeneratieve landbouw’ het koolstofgehalte van de bodem te verhogen en koolstof uit de lucht vast te leggen. Dat is geen gek idee. De bovenste 30 cm van de bodem bevat drie keer zoveel koolstof als al de bossen van de wereld samen. Volgens het IPCC is het koolstofgehalte van landbouwgrond de afgelopen eeuwen met 20 tot 60 % gedaald. Te gast bij Gore zei bodemwetenschapper Rattan Lal tegen persbureau Bloomberg dat het ‘technische potentieel’ van koolstofvastlegging in de bodem en agressieve herbebossing het CO2 gehalte van de atmosfeer met ruim 157 ppm kan verlagen, waarmee we ruim onder 280 ppm van voor de industriële revolutie uitkomen. Maar tussen droom en daad staan wetten in de weg, en praktische bezwaren, dichtte Elsschot al een eeuw geleden. Zo wijst onderzoeker Timothy Searchinger (Princeton) erop dat oogsten van boeren die stoppen met grondbewerking (‘no tillage’) na enkele jaren begint te dalen waarna de ploeg toch weer van stal wordt gehaald. ‘Het is niet het handigste om dit in de landbouw te gaan doen.’ Volgens Searchinger zet herstel van natuurgebieden veel meer zoden aan de dijk.
Al Gore betreurde dat de meeste plannen om klimaatverandering om te keren afhangen van technologieën die nog niet ontwikkeld zijn. ‘Bomenplanten en koolstofopslag in de bodem zullen waarschijnlijk twee van de meest effectieve methodes blijven,’ aldus Gore.
Een derde van het wereldwijde landoppervlak wordt voor landbouw gebruikt. Dat de landbouw een belangrijke rol speelt in het klimaatvraagstuk is helder. Gelukkig zijn er mogelijkheden.
