Armand van Wijck
Tussen alle politieke conflicten en hoog oplopende spanningen door, opent een groot project in Jordanië haar deuren voor alle wetenschappers in het Midden-Oosten.
Onder het wakend oog van Unesco zijn onder andere Israël, Palestina en Iran in 2003 samen begonnen met de bouw van een deeltjesversneller.
Hoofd van het Sesame-project is de Britse prof. Chris Llewellyn Smith, een oud-directeur van Cern. ‘Het is realiteit geworden, omdat wetenschappers in deze landen zich er jarenlang hard voor maakten en politieke barrières negeerden’, vertelde hij aan BBC News, dat afgelopen maand de bouwplaats en een vergadering van zo’n honderd betrokken wetenschappers in Balqa (Jordanië) bezocht.
Het idee voor een deeltjesversneller (synchrotron) in het Midden-Oosten kwam van prof. Herman Winick van Stanford University, na het afbreken van de Duitse deeltjesversneller Bessy. Winick suggereerde om de onderdelen van Bessy naar het Midden-Oosten te verschepen. Een deeltjesversneller in de regio zou een leegloop van wetenschappelijk talent tegengaan en tegelijkertijd de kenniseconomie vergroten.
De Iraanse professor Mahmoud Tabrizchi legde aan de BBC uit: ‘Wetenschappers hebben faciliteiten als deze nodig, maar de kosten ervoor lopen hoog op. Met deze gezamenlijke deeltjesversneller helpen we elkaar.’ De volgende constructiefase wordt gesubsidieerd met vijf miljoen dollar elk van Israël, Iran, Jordanië, Turkije en Pakistan. De EU doneert ook vijf miljoen, waarmee Cern de nog ontbrekende onderdelen voor de versneller kan bouwen.
Naast de samenwerkingsmogelijkheden die Sesame biedt, hopen de wetenschappers dat het project als een baken voor vrede dient. ‘We beginnen met wetenschap en hopen uiteindelijk deuren te openen die al sinds jaren gesloten zijn’, aldus de Palestijnse dr. Jamal Ghabboun. ‘Iraanse en Palestijnse wetenschappers zijn mijn vrienden’, vult de Israëlische prof. Roy Beck aan. ‘Want we hebben een wetenschappelijk gemeentegoed.’
Als alles goed blijft verlopen, zouden in 2015 de eerste experimenten kunnen plaatsvinden. Natuurlijk is er veel onzekerheid. Door de politieke conflicten kunnen landen zich terugtrekken of hun subsidies annuleren. Prof Llewellyn Smith: ‘Een daadwerkelijke oorlog zou ons de das omdoen. Maar we moeten optimistisch blijven en doorzetten.’
