Robert van der Veen
Duitsland kan zijn energiedoelstellingen niet halen zonder drastische ingrepen in het vervoer. Dat concluderen de Stiftung Mercator en de European Climatic Foundation, die samen met maatschappelijke partners de Agora Verkehrswende hebben opgericht.
Directeur is Christian Hochfeld. Volgens hem is het nog niet tot alle maatschappelijke lagen doorgedrongen dat er geen alternatief is voor de vervanging van fossiele door duurzame energie. Deze herculesarbeid kan alleen samen met politiek, bedrijfsleven, wetenschap en samenleving worden uitgevoerd.
Met een aandeel rond de 34 % is aardolie volgens het Bundesministerium für Wirtschaft und Energie, het Duitse ministerie van industrie en energie, nog steeds de belangrijkste Duitse primaire energiedrager. In het Klimaschutzprogramm regelt Duitsland echter dat het zijn Europese en internationaal afgesproken klimaatafspraken nakomt.
In een memorandum uit 2013 trekt onder meer prof.dr. Andreas Löschel van de universiteit van Münster de haalbaarheid hiervan in twijfel: bij het huidige energieverbruik door het verkeer is de voorgenomen besparing in het kader van de Energiewende voor 2020 niet te realiseren; pas in 2030 kan het energieverbruik met de voorgenomen 11 % dalen. Volgens Löschel kan de Energiewende alleen bereikt worden door een belangrijke bijdrage van het verkeer, dat immers vrijwel geheel op fossiele energie draait. Het energieverbruik nam namelijk tussen 1991 en 2000 sterk toe, daalde geleidelijk tot 2005, maar steeg weer tussen 2005 en 2012 tot ruim 2.500 PJ dankzij het personenverkeer (+5 %) en het goederenverkeer (+11 %). Vanaf 2020 moet het echter met 1,6 % per jaar dalen tot 2.400 PJ, en tussen 2020 en 2050 met 1,3 % per jaar tot 1.550 PJ, aldus de ministeries voor milieu en economie. Het specifieke energieverbruik daalde tussen 1990 en 2014 met bijna 38 % doordat nieuwe auto’s steeds zuiniger werden, maar dankzij hun technische levensduur wordt de voorgenomen besparing van 2020 pas tien jaar later bereikt. En door een toename in het aantal afgelegde kilometers, steeg het absolute energieverbruik.
Christian Hochfeld, directeur van Agora Verkehrswende.
De Duitse overheid streeft daarom naar diversificatie van de energie met alternatieve brandstoffen, naar vernieuwende aandrijftechnologieën, nog zuiniger motoren en naar een optimale afwikkeling van verkeersstromen. Verder wil de regering maatregelen nemen in de vorm van tol voor vrachtwagens, klimaatvriendelijk personenvervoer, het aanmoedigen van fiets- en voetverkeer en van elektrische en met aardgas aangedreven voertuigen en het bevorderen van hybride bedrijfswagens. Verder wil de overheid ingrijpen in het lucht- en zeetransport en bedrijfsmobiliteitsmanagement en automobilisten aanmoedigen bij de aankoop van een nieuwe auto leren om zuinig te rijden. Löschel en collega’s menen echter dat, om de doelen van 2020 te halen, het nationale verkeer en het internationale vliegverkeer samen nog 12 miljoen ton aan CO2-reductie moeten realiseren. ‘Het blijft onzeker of, wanneer en in welke mate deze verheugende maatregelen kunnen worden uitgevoerd. Bovendien valt te vrezen dat het alleen om aankondigingen gaat.’ Velen hoopten op concrete uitspraken van de overheid, aangezien het succes van de Energiewende zonder een aanzienlijke bijdrage van het verkeer onvoorstelbaar is, aldus Löschel. ‘Want in elk geval moet het totale energieverbruik tot 2050 ten opzichte van 2005 met 40 % dalen.’
‘Mobiliteit en verkeer vormen de ruggengraat van de samenleving en daaruit blijkt het belang van de verduurzaming ervan’, liet Agora-directeur Hochfeld in een eerder interview weten. ‘Weliswaar is het de laatste 25 jaar gelukt de verkeersgroei van de emissies te ontkoppelen, maar het aandeel van duurzame energie is nog steeds gering: men kijkt niet verder dan die ene miljoen e-auto’s in 2020, in plaats van naar de totale elektrificatie in 2050. We moeten alle mogelijkheden in de mobiliteitssector, zoals vermijding, verplaatsing en optimalisatie, benutten om de energiebehoefte te verminderen. Het personenverkeer moet e-mobiel worden en het goederenverkeer moet nog meer per rail. We moeten ook de prijsopbouw voor stroom, diesel en benzine overdenken’. Volgens Hochfeld is dat de enige manier om de Energiewende een succes te laten worden.
