Gerald Schut
Dat 90% van de Nederlandse bevolking het met mij eens is, wil natuurlijk niet zeggen dat ik gelijk heb. Uit de Emancipatiemonitor 2018 van het SCP blijkt dat 13 % van de vrouwen en 8 % van de mannen het eens is met de stelling ‘Vrouwen moeten voorrang krijgen bij sollicitaties voor een topfunctie’. Polemischer geformuleerd: het aandeel vrouwen in Nederland dat het nieuwe hooglerarenbeleid van de TU/e goedkeurt, is precies even laag als het aandeel vrouwelijke hoogleraren aldaar (13 %). Sinds afgelopen maandag staan functies voor vast wetenschappelijk personeel in Eindhoven eerst een half jaar lang alleen voor vrouwen open.
Nu hoeft in morele kwesties de communis opinio nooit leidend te zijn, maar de vraag rijst waarom de overgrote meerderheid van de bevolking dit soort beleid niet eerlijk vindt. De wil is er namelijk wel: 65 % van de vrouwen en 55 % van de mannen vindt het goed dat organisaties zich inspannen om het aandeel van vrouwen in topfuncties te vergroten. De meesten onderschrijven dus het doel, maar keuren het middel van positieve discriminatie af. Positieve discriminatie vervangt een impliciete bias ten nadele van vrouwen door een expliciete bias in het nadeel van mannen. Het is kwaad met kwaad bestrijden. Die impliciete bias bestaat wel degelijk: mensen blijken bijvoorbeeld meer autoriteit toe te kennen aan een mannenstem dan aan een vrouwenstem als die precies dezelfde zin uitspreekt.
Beleid zou er op gericht moeten zijn om die oneerlijkheid te corrigeren, als het moet door sollicitatiegesprekken telefonisch te voeren via een stemvervormer. Ook moeten de voorwaarden voor de steeds gangbaardere, 10-jarige, hypercompetitieve ‘tenure tracks’ onder de loep worden genomen. Die selectie vindt precies plaats in de levensfase waarin, vrouwen kinderen krijgen. Zorg dat werken in deeltijd carrièrekansen niet verkleint, zowel voor hoogleraren als in de fase daarvoor. Dat is goed voor zowel vrouwen als mannen. Als je kleurenblind beleid wilt voeren, moet je geen roze bril opzetten, maar álle kleuren wegfilteren.
Het TU/e-beleid wordt ingevoerd op het moment dat het aandeel hogeropgeleiden onder vrouwen en mannen voor het eerst in de geschiedenis gelijk is. Vanaf nu zal de opleidingsvoorsprong van vrouwen alleen maar toenemen, omdat het aandeel hogeropgeleiden onder jonge vrouwen hoger is dan onder jonge mannen (52 % om 42 %). De huidige achterstand van vrouwen in topfuncties is een demografisch na-ijleffect. Het aantal vrouwelijke promovendi is inmiddels 50 %, dat was dertig jaar geleden nog 9 %.
Vorig jaar werden in Nederland 71 hoogleraren aangenomen, waarvan 58 vrouwen en 13 mannen, meldt het LNVH. Het vervangen van dit staande beleid (voorkeur voor een vrouw bij gelijke geschiktheid) door voorkeur voor een vrouw bij minimale geschiktheid is onwenselijk, voor zowel vrouwen als mannen. Het is oneerlijk om een vrouw met een 7 te nemen in plaats van een man met een 9. Het kan niet de bedoeling zijn dat het beeld van ‘zesjesprofessoren’ straks aan vrouwen kleeft.
