Gerald Schut
Bij de aankondiging van de Green Deal om de EU in 2050 volledig CO2-neutraal te maken repte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen van ‘het Europese man-op-de-maan-moment’. Voorlopig is de Green Deal een lijst met 50 plannen die in de komende jaren in wetten en regels gegoten moeten worden. Driekwart van het vrachtverkeer moet over spoor of water verlopen, voor lucht- en scheepvaart gaan emissieregels gelden, gebouwen moeten veel sneller geïsoleerd worden en de industrie moet snel vergroenen.
De ambitieuze aankondiging doet terug denken aan het begin van de eeuw toen Europa de Lissabon-agenda lanceerde. De EU moest de meest dynamisch kenniseconomie van de wereld worden, waar jaarlijks minstens 3 % van het bnp aan r&d besteed wordt. Nu 20 jaar verder wordt Europa op vrijwel ieder technisch front voorbijgelopen door de VS en China en heeft geen enkele lidstaat ooit de 3 %-norm voor onderzoek gehaald. Het gemiddelde over de periode ligt onder de 2 %. Hoeveel geld zou er aan onderzoek besteed zijn als de 3 % -norm wél gehaald was? De EU-economie is gegroeid van € 10.000 miljard tot 18.80 miljard. Twintig jaar lang een procent extra daarvan levert de astronomische som van € 3.000 miljard. Stel je eens voor hoeveel schone technologie ontwikkeld had kunnen worden als slechts een deel van dat geld daadwerkelijk besteed was aan onderzoek naar groene techniek! Die technologie had dan wereldwijd ingezet kunnen worden waardoor niet alleen de emissies in de EU zouden dalen maar ook daar buiten.
Die overweging is des te belangrijker, omdat de EU in 1990 nog goed was voor 19 % van de wereldwijde CO2-emissie, maar nu nog slechts voor 10 %, niet zozeer doordat de EU-emissies nu zo snel gedaald zijn, maar vooral doordat de uitstoot elders zo hard gegroeid is. Het is een cynische vaststelling dat als de EU de ambitieuze Lissabon-doelstelling had gerealiseerd, de Green Deal misschien wel helemaal niet nodig was geweest.
De aankondiging van Von der Leyen laat zich het best vergelijken met het doel van Kennedy in 1961 om ‘voor het einde van dit decennium een man op de maan te hebben’. Het maan-programma van de Amerikanen heeft met $ 28 miljard (in hedendaagse dollars tien keer zoveel) 2,5 % van het bnp gekost. De EU raamt de extra uitgaven voor de Green Deal op € 260 miljard per jaar, ofwel 1,5 % van het bnp (een belangrijk deel moet overigens van private partijen komen). Over een periode van 30 jaar wordt de financiële opgave daarmee samen tweemaal zo groot als die van het Apolloprogramma.
Het gevoel van urgentie rondom klimaat is groot, evenals de Europese ambitie. Om die te realiseren mag de uitvoeren niet versloffen zoals die van het Lissabon-doel.
