Patrick Marx
De CUBE, een draagbare infraroodspectrometer, gaat de politie helpen bij het opsporen van drugs.
In één seconde meet de CUBE of en zo ja, welke drugs in een verdachte substantie zitten. De analyse van verdachte monsters door een forensisch drugslaboratorium duurt momenteel minimaal 1 tot 2 weken.
‘Het Korps landelijke politiediensten wilde een snuffelaar die op afstand drugs kan detecteren. Dit verzoek bleek te futuristisch’, zegt Maurice Lambriex, één van de projectleiders. DSM Resolve uit Geleen ging toch met het idee aan de slag omdat een draagbare infraroodspectrometer wel mogelijk bleek. Dit werd de CUBE, een ontwikkeling van DSM Resolve, ingenieursbureau Maastricht Instruments en specialist van chemische data-analyse TipB uit Amsterdam. CUBE is een onderdeel van het Pieken in de Delta-project FAMOUS (Fast Analytics Mobile Universal Systems).
De demoversie van CUBE bestaat uit een in een kunststof frame ingepakte tablet pc en een nabij-infrarood sensor met een golflengtebereik tot 2.000 nm. Deze sensor zit achter een venster waarop het monster ligt. ‘De detector meet in één seconde honderd spectra’, zegt mede-projectleider Leon Rijks van DSM Resolve. ‘Onze software op de tablet pc pluist het opgenomen spectrum uiteen tot de individuele componenten. Dit is de crux van de CUBE. We herleiden de compositie van het monster bijna ongeacht de samenstelling ervan. Bestaande mobiele spectrometers herkennen alleen voorgeprogrammeerde spectra van bijvoorbeeld vijftig procent heroïne en vijftig procent cafeïne. Verandert die verhouding tot 45/55 procent, dan herkent de scanner, zonder update, het spectrum niet meer. De CUBE kan dit wel, zelfs door plastic heen waarbij het plastic één van de basiscomponenten van het opgenomen spectrum is.’
DSM Resolve kon de CUBE ontwikkelen dankzij zijn decennialange ervaring in de chemometrie. Het bedrijf is ook partner in The Maastricht Forensic Institute en analyseert drugs op verzoek van politie en justitie. ‘Onze kennis over de analyse van drugs levert ons een belangrijk concurrentievoordeel op’, aldus Lambriex.
De moeilijkste fase van de ontwikkeling van de CUBE was speurtocht naar een geschikte infraroodsensor. Rijks: ‘Een jaar geleden waren de afmetingen van de kleinste sensor nog 60x60x60 cm. De ontwikkeling ging echter zo hard, dat de sensor in de CUBE in een halve tennisbal past.’ Ook de interne kalibratie van de sensor vergde hoofdbrekens. Lambriex: ‘In een laboratorium accepteer je dat je je spectrometer dagelijks ijkt, maar je kunt van de politie niet verwachten dat ze dagelijks tientallen CUBE’s ijkt. Samen met de fabrikant maakten we een sensor die in absolute zin altijd hetzelfde spectrum meet waardoor de metingen volledig gestandaardiseerd zijn.’
Eind 2012 deed de politie in Heerlen de eerste ervaringen met de CUBE op. Rijks: ‘Hoewel we de demoversie toen nog niet goed genoeg vonden, reageerde de politie positief. Op basis van hun ervaringen verbeteren we het prototype. Zo leggen we in het lab altijd op dezelfde manier een sample op het meetvenster. In de praktijk hanteren mensen verschillende methoden waardoor het soms fout ging. In de uiteindelijke versie is dit euvel verholpen.’
Luisteren naar de klant is een absolute eis bij de ontwikkeling. De politie werkt nu eenmaal volgens strenge juridische regels en protocollen en daar moet de CUBE in passen. Daarom kan de spectrometer door plastic heen meten. Het protocol schrijft voor om verdachte monsters in plastic zakjes te verpakken. Lambriex: ‘In het eerste kwartaal van 2013 komt de CUBE op de markt en voldoet dan aan negentig procent van de behoefte van de politie. In het daarop volgende halfjaar verzamelen we de ervaringen van de gebruikers om vervolgens de puntjes op de i te zetten.’
Nu is het nog toekomstmuziek, maar de CUBE kan meer dan alleen drugs meten. ‘Het is een platform dat infraroodspectra analyseert’, zegt Rijks. ‘Door de algoritmen in de software aan te passen, kunnen we in één seconde ook andere zaken meten zoals nieuwe designerdrugs, de samenstelling van poederbrieven, de echtheid van geïmporteerde medicijnen en zelfs de versheid van voedsel.’
