Johan Herrenberg
Onze gedigitaliseerde uitingen worden steeds meer op een ‘deep learning’-schaaltje gewogen ten behoeve van kunstmatige intelligentie. Daarom zie ik soms voor me dat we een tijdperk betreden waarin we zo goed weten dat we worden gelezen, beluisterd en bekeken, dat we het overtuigend veinzen of je op de vlakte houden als een tweede natuur gaan omhelzen en alleen nog in het buitendigitale authentiek zullen (kunnen) zijn. ‘Look like the innocent flower’ en ‘False face must hide’: deze aansporingen uit Shakespeares tragedie ‘Macbeth’ zouden we als motto’s boven dit tijdperk van dagelijks acteren kunnen zetten.
Het lijkt alsof Mark Zuckerberg dat allang heeft begrepen. Voor een man die iets leidt wat ‘Facebook’ heet is zijn gezicht wel het minst expressieve dat zich laat denken. Hij weet natuurlijk als geen ander: ‘Expressie is informatie. Informatie is geld. Aan mij gaat niemand verdienen’. Slimme jongen. Bij een andere meester, eentje van angst en publieksmanipulatie (nee, niet de man met de snor) – Alfred Hitchcock, zag je iets identieks: een pokerface dat alleen brak bij humor, en die humor was perfect ‘geregisseerd’.
Nog zijn we redelijk spontaan en onbewust. Maar de audio, tekst en video die we dag in, dag uit produceren is gefundenes Fressen voor het Rupsje Nooitgenoeg dat deep machine learning is. Als de dienstknecht van de kunstmatige intelligentie (AI) kan deep learning niet genoeg materiaal hebben om zijn meester daarmee preciezer en perfecter te maken. De toepassingen? Bedrijven hebben baat bij inzicht in hun klanten. Overheden willen ‘hun’ burgers kennen, ook als hulpmiddel voor de politie. Politieke partijen, in een postideologisch tijdperk, willen weten hoe ze electoraal het beste scoren. Het is al ‘sentiment-analyse’ en ‘sentimentdetectie’ wat de klok slaat. Dat laatste begrip bestrijkt een ruimer spectrum van emotie, is dus méér dan alleen maar ‘positief, neutraal, negatief’, maar kent ‘liefde’, ‘geluk’, ‘woede’, ‘verdriet’, ‘angst’… Men is druk bezig. De mens is een complex en ook wel rommelig wezen, dus het volledig in geautomatiseerde code vangen van zijn gedragingen en wijze van uitdrukken, om op grond daarvan ook dingen te kunnen voorspellen, ligt nog in de toekomst.
Maar misschien zelfs daar niet. Want naast die complexiteit is, zoals ik in het begin al zei, ook het veinzen een optie, als bewuste sabotage van de digitale sensor. Het zou wél de dubbelheid van veel dingen, die mensen toch al vaak sterk ervaren, alleen maar vergroten. Emoties zouden worden onderdrukt, uitgesteld, om later heimelijk uit te razen?
Weten wat je zegt, en met welke woorden en op welke toon. Weten wat je schrijft, en in welke bewoordingen. Weten hoe je er uitziet en hoe je kijkt. Totale zelfbeheersing als laatste wapen tegen de totale beheersing… Ai.
