Gerald Schut
Wat is de overeenkomst tussen het klimaatprobleem en de corona-pandemie? In beide gevallen worden we als samenleving geconfronteerd met een situatie waarin goed gedrag opeens problematisch wordt. Opeens wordt een schadelijk neveneffect van iets goeds dominant.
Toegang tot energie vormt de basis van onze welvaart. Energie verheft mensen uit armoede en de helft van de wereldbevolking staat nog in de wachtrij om een welvaartsniveau te bereiken dat slechts een fractie van het onze is. Energiegebruik is goed. De mensheid heeft meer energie nodig, niet minder. En toch dwingt de klimaatcrisis ons om kritisch na te denken over ons energiegebruik nu 80% ervan nog fossiel is en de wereld afstevent op 3 of 4 graden temperatuurstijging.
Hetzelfde geldt voor sociaal contact. Het is balsem voor de ziel. Mensen zijn niet gemaakt om alleen te zijn. Wij willen elkaar opzoeken, ervaringen delen. Naar elkaar omzien, elkaar helpen. Samen lachen, samen mopperen. En opeens mag dat niet meer door dat rotvirus. Dat voelt verwrongen. De weerstand is begrijpelijk, nu sociaal contact opeens niet meer goed is maar slecht.
Volgens hoogleraar duurzame energiesystemen Gert Jan Kramer, die verderop in dit nummer zijn zorgen deelt over de energietransitie, hebben we een nieuwe taal nodig om de klimaatuitdaging behapbaar te maken. We worden neerslachtig als het alleen maar gaat over reductie. We willen denken in constructieve termen. We willen bouwen in plaats van afbreken. Daarom hebben we volgens Kramer een nieuwe woordenschat nodig. Het idee alleen al geeft me een gevoel van hoop. Nu de invulling nog.
Voor corona geldt iets vergelijkbaars. Gedragsdeskundigen adviseren al langer veel sterker de nadruk te leggen op wat wél mag dan op wat niet mag. In welke virusvrije vormen is sociaal contact te gieten? Ik denk dan niet aan schermpjes maar aan buitenlucht. De boodschap zou ook kunnen zijn: maak zoveel boswandelingen met elkaar als je wilt. Wandel ik wel genoeg, zouden we ons kunnen afvragen. Het lijkt me motiverender dan regeltjes als maximaal één persoon op bezoek per huishouden per dag. En veiliger bovendien.
Voor de langere termijn lijkt de oplossing voor corona en energietransitie dezelfde: techniek. Als we voldoende emissieloze energiebronnen hebben, kunnen we energie weer omhelzen als wat het is: een zegen en niet iets waar je je schuldig over hoeft te voelen. De groei van zonne- en windenergie is indrukwekkend, maar er moet nog een schepje bovenop. Vooral ook door meer onderzoek te doen naar energie.
Voor corona ligt de oplossing in vaccinatie. En misschien toch ook in die app, waar we zoveel van verwachtten, maar die bij slechts een kwart van de Nederlanders op hun telefoon staat. Daarvan gebruikt slechts de helft hem. Laten we alsnog massaal die app installeren. En verder nog heel even doorbijten. Licht. Tunnel. Einde.
